Video ngắn là dịch vụ làm nên tên tuổi của TikTok, trước khi lan sang các mạng xã hội khác. Trên Instagram và Facebook của Meta, loại hình này có tên Reels, còn trên YouTube là Shorts, thường có thời lượng giới hạn trong 60 giây. Tuy nhiên, không ít người cho biết họ mất nhiều giờ đồng hồ cho những video ngắn như vậy.
Sự cạnh tranh của các mạng xã hội cũng là một trong những yếu tố thúc đẩy người dùng dành nhiều thời gian hơn cho video ngắn. Trên ứng dụng Facebook, sau khoảng ba bài viết, video ngắn sẽ xuất hiện với kích thước lớn trên màn hình điện thoại để dụ người dùng vào xem. Sau khi ra mắt Reels, Instagram thay đổi giao diện đưa nút Reels vào vị trí chính giữa, đồng thời ưu tiên hiển thị khi người dùng lướt mạng xã hội. Mỗi lần xem một video mình thích, não bộ sẽ có cảm giác hưng phấn. Cơ chế củng cố ngẫu nhiên gia tăng độ gây nghiện: không biết trước khi nào nội dung mình thích sẽ xuất hiện, nên càng xem nhiều video để tăng khả năng lặp lại hưng phấn.
Ảnh: Cuộc sống hiện đại ngập tràn các ứng dụng, mạng xã hội chứa các video ngắn
Video ngắn hấp dẫn hơn vì khả năng tập trung của con người đang dần giảm xuống, phần vì tốc độ tiêu thụ thông tin quá nhanh. Một nghiên cứu đã chỉ ra, nếu nội dung không hấp dẫn, người dùng thường mất hứng thú chỉ sau 8 giây. Ngoài ra, dạng video ngắn hấp dẫn khi người dùng có khả năng tập trung ngày càng giảm và ngại ngần các cuộc hội thoại dài. Lúc này, các video ngắn giúp họ duy trì cảm giác "thân mật ảo" với bạn bè mà không cần phải thực sự trò chuyện.
Các mạng xã hội đều áp dụng thiết kế thuyết phục dựa trên tâm lý học, để tác động đến hành vi người dùng.Từ những nút bấm, thông báo, các ứng dụng mạng xã hội đều được thiết kế để tối đa hóa sự chú ý và đem lại trải nghiệm tự nhiên nhất. Ví dụ, video chạy ngay khi mở app TikTok mà bạn không cần mất thời gian click hay tìm nội dung. Những video đặc biệt hợp với sở thích và thói quen sử dụng sẽ tự tìm tới bạn, nhờ vào thuật toán đề xuất của các nền tảng.
Bên cạnh đó, các ứng dụng này “gãi” đúng nỗi tò mò của người dùng về cuộc sống của người khác và mong muốn thuộc về một nhóm. Đa số người dùng Facebook cảm thấy Stories chân thật hơn, vì nội dung sẽ biến mất sau 24 giờ. Đồng thời, họ dùng Stories vì tò mò người khác đang làm gì và muốn xem những nội dung live, không bị chỉnh sửa.
Sử dụng các nền tảng video ngắn sẽ khiến người dùng ngày càng giảm sự chú ý của mình vào một nội dung nào đó. Bên cạnh đó, thói quen này cũng gây ảnh hưởng đến tâm lý, mất thời gian của người dùng. Không gian mạng là không gian rộng lớn, tự do và có rất nhiều nội dung được đưa lên chưa qua kiểm soát với nhiều hình thức, video minh họa sinh động mà nếu không tỉnh táo, xem xét có thể dẫn đến những hành vi vi phạm pháp luật mà đôi khi bản thân không hay biết (chia sẻ thông tin xấu độc, click vào các đường link lừa đảo,…)
Có nhiều cách giúp chúng ta cân bằng việc sử dụng mạng xã hội để sống một cách hạnh phúc hơn. Người dùng nên giảm thời gian sử dụng mạng xã hội và tập thể dục, thể thao vào thời gian giảm đó, dành thời gian nhiều hơn cho những người xung quanh, tận dụng mọi cơ hội có thể trò chuyện trực tiếp với bạn bè và người thân thay vì sử dụng mạng xã hội để trò chuyện. Khi cảm thấy bản thân thường xuyên ở trạng thái tiêu cực, nên gặp gỡ các bác sĩ, chuyên gia tâm lý để sớm cân bằng cuộc sống./.
Văn Tú - Công an huyện Thanh Miện.